Бүрэлдэхүүн сургуулиуд

ТҮҮХЭН ЗАМНАЛ
Дотоод хэргийн их сургуулийн Цагдаагийн сургууль нь анх 1934 оны 09 дүгээр сарын 19-ны өдрийн Дотоодыг хамгаалах газрын даргын 687 тоот тушаалаар сургуулийн захирлыг томилон орон тоог баталснаар  “Төв сургууль” нэртэйгээр гал голомтоо асаажээ.
Тухайн үед буюу 1944 онд Улсыг аюулаас хамгаалах ба Улсын цагдан сэргийлэх газруудын Гүйцэтгэх сургуулиудыг татан буулгаж Төв сургуульд нэгтгэснээр тус сургуулийг Дотоод явдлын яамны Хязгаарын ба дотоодын цэргийн нэгдсэн сургууль гэж нэрлэжээ.
Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын Сайд нарын зөвлөлийн 1974 оны 287 дугаар тогтоолоор Нийгмийг аюулаас хамгаалах яамны “Цэргийн тусгай дунд сургууль” байгуулагдаж, Цагдан сэргийлэх байгууллагад ажиллах тусгай дунд мэргэжилтэй боловсон хүчин, мөн Сайд нарын зөвлөлийн 241 дүгээр тогтоолоор “Цэргийн тусгай дунд сургууль”-ийг “дээд” сургууль болгон өргөжүүлж Цагдан сэргийлэх байгууллагад ажиллах дээд боловсролтой алба хаагчийг бэлтгэж эхэлсэн түүхтэй.
Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын Ардын Их Хурлын тэргүүлэгчдийн 1984 оны 139 дүгээр зарлигаар Нийгмийг аюулаас хамгаалах байгууллагын системд мэргэжилтэй боловсон хүчин  бэлтгэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэснийг өндрөөр үнэлж “Байлдааны гавьяаны одон”-гоор шагнажээ.
Цэргийн дээд сургуулийг 1992 онд Цагдаагийн ерөнхий газрын харъяанд шилжүүлж “Цагдаагийн дээд сургууль”-ийг, Цагдаагийн дээд сургуулийн Хилийн тэнхимийг 1994 онд Цэргийн их сургуулийн Хилийн факультет болгон өөрчлөн тус тус зохион байгуулжээ.
Монгол Улсын Засгийн Газрын 2000 оны 02 дугаар сарын 02-ны өдрийн 17 дугаар тогтоолоор  Цагдаагийн дээд сургуулийг  анхан шатны үндсэн мэргэжлийн боловсон хүчин бэлтгэх, тэдгээрийг давтан сургах болон, эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажил хийх чиг үүрэгтэй Цагдаагийн академи, 2011 оноос Дотоод хэргийн их сургуулийн Цагдаагийн сургууль, 2012 оноос Хууль сахиулахын их сургуулийн Цагдаагийн сургууль, 2019 оноос Дотоод хэргийн их сургуулийн Цагдаагийн сургууль болон өргөжиж ирсэн түүхтэй.
Дотоод хэргийн их сургуулийн Цагдаагийн сургууль нь 86 жилийн түүхтэй бөгөөд байгуулагдсан цагаасаа хойш 8500 гаруй цагдаа, шүүхийн шинжилгээний байгууллагын офицерын бүрэлдэхүүнийг бэлтгэн гаргаж, гэмт хэрэгтэй тэмцэх, нийтийн хэв журам хамгаалах, олон нийтийн аюулгүй байдлыг хангах үндсэн чиг үүргийг хэрэгжүүлэн ажиллаж байна.

ЦАГДААГИЙН СУРГУУЛИЙН ҮНЭТ ЗҮЙЛ

ЦАГДААГИЙН СУРГУУЛИЙН ЗОРИЛГО
Ёс зүйтэй Монгол цагдааг бэлтгэх эрдэм судлалын үндэсний төв байна.


БАГШЛАХ БҮРЭЛДЭХҮҮН:
 Цагдаагийн сургууль нь 2020-2021 оны хичээлийн жилд 58 багш, алба хаагч, 36 ангийн  сонсогчтой, 115 төрлийн хичээлийг зааж байна.
Цагдаагийн сургууль нь мэргэжлийн 7 тэнхимтэйгээр сургалтын үйл ажиллагаа явуулж байна. Үүнд:

1. Цагдаагийн эрх зүйн тэнхим
2. Эрүүгийн эрх зүй, криминологийн тэнхим
3. Эрүүгийн процессын эрх зүйн тэнхим
4. Гүйцэтгэх ажлын тэнхим
5. Замын цагдаагийн тэнхим
6. Мөрдөх арга зүйн тэнхим
7. Дотоодын цэргийн албаны тэнхим

• “Шинжээч-мөрдөгч”
• “Эдийн засгийн мөрдөгч-эрх зүй”
• “Цагдаа-гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажил”
• “Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдал”
• “Аюулгүй байдал” (дотоодын цэрэг)  “Мөрдөх алба-эрх зүй”

1. 2019 оны 03 дугаар сарын 01-ны өдрөөс 06 дугаар сарын 27-ны өдрийг хүртэл 5 сонсогч богино хэмжээний сургалтад амжилттай суралцсан бөгөөд үргэлжлүүлэн Цагдаагийн сургуульд суралцаж байна.
2. 2019-2020 оны хичээлийн жилд “Цагдаагийн удирдлага” мэргэжлээр                          10 сонсогч суралцаж байгаа бөгөөд 2021-2022 оны хичээлийн жилд төгсөнө.
3.  “Компьютер, программ хангамжийн инженерчлэл” /кибер аюулгүй байдал/ 2­+2 хос дипломын хөтөлбөрөөр 11 сонсогч,
4. 2020-2021 оны хичээлийн жилд “Цагдаагийн удирдлага” мэргэжлээр 10 сонсогч суралцаж байна.

• Цагдаа судлал клуб,
• Хууль сахиулагч клуб,
• Мэргэн буудагч клуб,
• Мөрдөгч клуб,
• Зохицуулагч
• Гэмт явдал судлал клуб,
• Эрдэм судлал клуб,
• Серендипити клуб болно.

ТОВЧ ТАНИЛЦУУЛГА
 Цагдаагийн сургуулийн “Эрүүгийн процессын эрх зүйн тэнхим”-ийн анхны суурь 1974 онд Цэргийн тусгай дунд сургуулийг хорооны эрхтэйгээр байгуулагдахад Хуулийн кафедр ажиллах болсноор тавигдсан бөгөөд:
-1982 онд Нийгмийг аюулаас хамгаалах яамны Цэргийн дээд сургууль болгон өргөтгөхөд “Тусгай албаны” тэнхим, 
-Цагдаагийн ерөнхий газрын даргын 1994 оны 45 тоот тушаалаар Цагдаагийн дээд сургуулийн “Мөрдөн байцаах албаны тэнхим”,
-Монгол улсын Засгийн газрын 2000 оны 02 дугаар сарын 02-ны өдрийн                    17 дугаар тогтоолоор Цагдаагийн академи байгуулагдахад “Эрүүгийн эрх зүй ба Эрүүгийн байцаан шийтгэх эрх зүйн тэнхим”,
-Цагдаагийн ерөнхий газрын даргын 2003 оны 04 дүгээр сарын 05-ны өдрийн тушаалаар ”Эрүүгийн эрх зүй ба Эрүүгийн байцаан шийтгэх эрх зүйн тэнхим”,
-Цагдаагийн ерөнхий газрын даргын 2007 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн 20 дугаар тушаалаар “Эрүүгийн эрх зүйн тэнхим”, “Эрүүгийн байцаан шийтгэх эрх зүйн тэнхим”,
-Цагдаагийн ерөнхий газрын даргын 2008 оны 11 дүгээр сарын 24-ны өдрийн 568 тоот тушаалаар “Эрүүгийн эрх зүй, криминологийн тэнхим”, “Эрүүгийн байцаан шийтгэх эрх зүй ба Криминалистикийн тэнхим”,
-Засгийн газрын 2011 оны 07 дугаар сарын 06-ны өдрийн 229-р тогтоолоор Дотоод хэргийн их сургуулийн “Эрүүгийн эрх зүйн тэнхим”, “Эрүүгий байцаан шийтгэх эрх зүйн тэнхим”, “Криминалистикийн тактикийн тэнхим”,
- 2014 оны 10 дугаар сард Хууль зүйн сайдын тушаалаар Хууль сахиулахын Их сургуулийн Цагдаагийн сургуулийн “Мөрдөх ажиллагааны онол, тактикийн тэнхим”,
- Хууль сахиулахын их сургуулийн захирлын 2016 оны 05 дугаар сарын 10-ны өдрийн Б/224 дугаар тушаалаар дээрхи тэнхимүүдийг нэгтгэн Цагдаагийн сургуулийн “Мөрдөх албаны тэнхим”
-Хууль зүй дотоод хэргийн сайдын 2017 оны 12 дугаар сарын 12-ны Б/682 дугаар тушаалаар “Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх эрх зүйн тэнхим”
-Хууль зүй дотоод хэргийн сайдын 2019 оны 07 дугаар сарын 03-ны А/126 дугаар тушаалаар “Эрүүгийн процессын эрх зүйн тэнхим” нэртэйгээр өөрчлөн байгуулагдсан. Цагдаагийн байгууллагын мөрдөн байцаах албаны боловсон хүчнийг мэргэшүүлэн сургаж  бэлтгэж байна.
Тэнхимийн эрхлэгч, цагдаагийн хошууч Н.Манлайбаатар, дэд профессор цагдаагийн хошууч Я.Цэлмэн, ахлах багш, цагдаагийн дэд хурандаа П.Эрдэнэбаатар, ахлах багш, цагдаагийн ахлах дэслэгч Б.Лхагварагчаа, багш, цагдаагийн ахмад А.Дэлгэрбаяр, багш Л.Цогтбаяр, лаборант, цагдаагийн ахлах ахлагч Я.Долгорсүрэн нар тус тус  ажиллаж байна.

Тус тэнхимийн дэргэдэх “Хууль сахиулагч” клуб нь 2012 оны 12 дугаар сарын 11-нд тэнхимийн ахлах багш, цагдаагийн хошууч Я.Цэлмэнгийн санаачилгаар үүсгэн байгуулагдсан.
“Хууль сахиулагч” клуб нь Хууль сахиулахын их сургуулийн анхны хүндэт доктор (Ph.D), хошууч генерал Д.Сандаг-Очирын нэрэмжит бөгөөд тус клубын үйл ажиллагааг Цагдаагийн сургуулийн удирдлага, тэнхимийн багш нар тогтмол дэмжиж ажилладаг бөгөөд клубын гишүүн болох сонирхолтой суралцагчдын тоо жил ирэх тутам нэмэгдсээр байна.
 
Тэнхимд харьяалагдах хичээл:
Эрүүгийн процессын эрх зүйн ерөнхий анги
Эрүүгийн процессын эрх зүйн тусгай анги
Гэмт хэргийн нотолгооны онол
Гэмт хэргийн нотолгоо, зүйлчлэлийн онол
Эрүүгийн хууль тогтоомжийн хэрэглээ-1, 2
Гэрч, хохирогч хамгаалал
Прокурорын хяналт
Эрүүгийн процесс дахь өмгөөлөл
Эрүүгийн процесс ба хүний эрх зэрэг хичээлүүдийг удирдан зохион байгуулж байна.
Хичээлүүдийн Цагдаагийн сургууль, Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэлийн сургууль, Онцгой байдлын сургууль, Эрх зүй нийгмийн ухааны сургуулийн сонсогч, суралцагч нарт зааж байна.

Анх ЦЕГ-ын газрын даргын 2008 оны 11 дүгээр сарын 24-ний өдрийн 568 тоот тушаалаар Цагдаагийн академийн бүтцэд “Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тэнхим” байгуулагдсан ба анхны эрхлэгчээр цагдаагийн хурандаа Ч.Ганбат томилогдон ажиллаж, суралцагчдад “Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын үндэс” “Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангах цагдаагийн байгууллагын үйл ажиллагаа” зэрэг хичээлүүдийг зааж байсан.
Монгол Улсын Засгийн газрын 2012 оны 146 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангах Үндэсний стратеги”-д тусгагдсан Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын хяналтын үндэсний мэргэжилтэн бэлтгэх зорилтын хүрээнд Боловсрол шинжлэх ухааны яамны 2012 оны 20110010 D862703 тоот индекстэй мэргэжлийн сургалт явуулах тусгай зөвшөөрлийг үндэслэн Хууль сахиулахын их сургуулийн захирлын 2013 оны 10 дугаар сарын 17-ны өдрийн Б/687 тоот тушаалаар “Цагдаагийн ажил-эрх зүй-Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдал” мэргэшүүлэх анхны ангийн 30 сонсогчийг “Цагдаагийн ажил-эрх зүй” бакалаврын хөтөлбөрт суралцаж буй 2 дугаар дамжаанд суралцагчдаас сонгон шалгаруулан тус хөтөлбөрөөр 2015 онд 30 сонсогч амжилттай төгссөн.
Тус тэнхим байгуулагдсанаас хойш тэнхимийн эрхлэгчээр цагдаагийн хурандаа Ч.Ганбат, цагдаагийн хурандаа Ж.Булгантамир, цагдаагийн хурандаа О.Батжаргал нар, дэд профессороор цагдаагийн дэд хурандаа Б.Лхагвасүрэн, цагдаагийн ахмад Э.Энхболд, ахлах багшаар цагдаагийн хошууч Д.Нямдорж, цагдаагийн ахмад Б.Батзориг, багшаар цагдаагийн хошууч Ш.Хатанбаатар, цагдаагийн дэслэгч Д.Далайцэрэн, лаборантаар Т.Амарсайхан, цагдаагийн ахлагч У.Ууганбаатар нар тус тус ажиллаж байсан.
Тэнхимийн бүрэлдэхүүн: Өнөөдрийн байдлаар тэнхимийн эрхлэгчээр цагдаагийн хурандаа Р.Мөнхбаяр, багшаар цагдаагийн хошууч Д.Нямдорж, цагдаагийн ахмад Т.Анхбаяр
нар тус тус ажиллаж байна.
Сургалтын клиник орчин бүрдүүлэх, суралцагчдыг бодит нөхцөл байдалд ойртуулах зорилт тавьж, хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд Улаанбаатар хотын Замын цагдаагийн газартай хамтран ажиллахаас гадна Замын цагдаагийн албаны үе үеийн эрдэмтэн, судлаачдыг оролцуулж, техникийн ухааны доктор (Ph.D), тус сургуулийн клиникийн профессор, бэлтгэл хурандаа Г.Рэнцэндорж /Замын цагдаагийн газрын дарга асан/, техникийн ухааны доктор (Ph.D), клиникийн профессор, бэлтгэл хурандаа Т.Занашир /Замын цагдаагийн газрын дарга асан/, техникийн ухааны доктор (Ph.D), клиникийн профессор, Улаанбаатар хотын Замын цагдаагийн газрын дарга, цагдаагийн хурандаа Ч.Жаргалсайхан нартай хамтран ажиллаж байна.
Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тэнхимээс “Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдал” мэргэшүүлэх ангид “Зам тээврийн ослыг шалгах, урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагаа”, “Замын цагдаагийн албаны үйл ажиллагааны бүтэц зохион байгуулалт”, “Тээврийн хэрэгслийн ашиглалт, аюулгүй байдал”, “Замын хөдөлгөөн зохицуулах техник хэрэгсэл”, “Замын хөдөлгөөний удирдлага, зохион байгуулалт” эчнээ болон бусад ангиудад “Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангах цагдаагийн байгууллагын үйл ажиллагаа” зэрэг хичээлүүд, Хилийн сургууль-д “Автомашины онол, техник ашиглалт”, Онцгой байдлын сургуульд “Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын үндэс”, Ахлагчийн сургуульд “Мото бэлтгэл”, “Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын үндэс” зэрэг хичээлүүдийг онолын 1 танхим, дадлагын 1 танхимтайгаар тус тус удирдан явуулж байсан.
Өнөөдрийн байдлаар Цагдаагийн сургуулийн “Цагдаагийн ажил-эрх зүй” бакалаврын хөтөлбөрт суралцаж буй сонсогчдод “Замын хөдөлгөөний зохицуулалт, аюулгүй байдал”, “Замын хөдөлгөөний хяналт, зам тээврийн ослыг шалгах ажиллагаа” гэсэн хичээлүүдийг зааж байна.
Өнгөрсөн таван жилийн хугацаанд сургалтын материаллаг баазыг бэхжүүлэх зорилгоор дотоод нөөц бололцоогоо ашиглан суурин жолоодлогын төхөөрөмж 3 ширхэгийг хийж сургалтад ашигласны зэрэгцээ сургалтад шаардлагатай дуу чимээ хэмжигч, салхины шилний гэрэл бууруулагч хэмжих багаж, тандагч, дохиур мод, хантааз /өвөл, зуны/ зэргийг бэлтгээд байна.
“Зам тээврийн ослыг шалгах ажиллагаа, шалтгаан нөхцөлийг тогтоох зарим арга, зам” гарын авлага номыг  гаргаад байгаа бөгөөд И.Н.Пугачёв нарын “Замын хөдөлгөөн аюулгүй байдал ба зохион байгуулалт” номыг орчуулан дуусгаад байна.
Сонсогч, суралцагчдын бие дааж хөгжих чадварыг нэмэгдүүлэх зорилгоор  “Зохицуулагч” клуб ажилладаг. Тус клуб нь сонсогч, оюутны чөлөөт цагийг үр бүтээлтэй өнгөрүүлэх, замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын талаар сонирхон судлах боломжийг бүрдүүлэх танхимийн сургалтаар авсан мэдлэгийг бататгах, шаардлагатай болон сонирхсон мэдээллийг олж авах, танилцах, аливаа ажлыг төлөвлөж сурах, гүйцэтгэх чадвартай болгох зорилгоор оюутны дунд төрөл бүрийн арга хэмжээ зохион байгуулж ажилладаг болно.
Азийн хөгжлийн банкнаас санхүүжүүлэн Монгол Улсад хэрэгжүүлж байгаа “Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангах бодлого, хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөө боловсруулах” энэхүү Зөвлөх үйлчилгээний Техникийн туслалцаа /ТТ/-ны төслийн /ТА 9137-МОН/ хүрээнд автомашины суудлын бүсний хэрэглээний байдалд хийх судалгааг 2 удаа хийсэн бөгөөд одоо 3 дахь судалгааг хийхэд бэлэн болоод байна.
Замын цагдаагийн алба хаагчдад Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын сургалтыг 2018 онд гурван удаа зохион байгуулсан байна.

Мөрдөх арга зүйн тэнхим нь Их сургуулийн захирлын 2019 оны 07 дугаар сарын 24-ны өдрийн Б/503 дугаар тушаалаар тэнхимийн эрхлэгч 1, дэд профессор 1, ахлах багш 2, багш 2, лаборант 1 гэсэн бүрэлдэхүүнтэйгээр байгуулагдсан.
Тус тэнхим нь Цагдаагийн сургуулиас хэрэгжүүлж буй “Цагдаагийн ажил-эрх зүй” бакалаврын сургалтын хөтөлбөр, “Мөрдөх алба-эрх зүй” бакалаврын сургалтын хөтөлбөр, “Аюулгүй байдал дотоодын цэрэг” бакалаврын сургалтын хөтөлбөр, Эрх зүй нийгмийн ухааны сургуулиас хэрэгжүүлж буй “Эрх зүй” сургалтын хөтөлбөрүүдэд “Криминалистикийн тактик”, “Криминалистикийн арга зүй”, “Эдийн засгийн аюулгүй байдал”, “Авлига, албан тушаал, мөнгө угаах гэмт хэрэгтэй тэмцэх арга зүй”, “Үндэстэн дамнасан зохион байгуулалттай гэмт хэрэг”, “Хүн худалдаалах, соёлын өвийн эсрэг гэмт хэрэгтэй тэмцэх арга зүй”, “Мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодистой холбогдсон гэмт хэрэгтэй тэмцэх арга зүй”, “Цахим мэдээллийн аюулгүй байдлын эсрэг гэмт хэрэгтэй тэмцэх арга зүй, “Цагдаагийн сэтгэл судлал”, “Хууль зүйн сэтгэл судлал” зэрэг 10 төрлийн хичээлийн хөтөлбөрийг технологийн дагуу хэрэгжүүлэн Цагдаагийн байгууллагын гэмт хэрэгтэй тэмцэх албадын тодорхой төрлийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх тактик, арга зүй, ур чадвар, чадамжийг эзэмшсэн ирээдүйн мэргэшсэн боловсон хүчнийг сургаж бэлтгэж байна.
Мөрдөх арга зүйн тэнхимийн багш нар нь дээрх хичээлийн хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэхийн зэрэгцээ Үндэсний аюулгүй байдал, Үндэстэн дамнасан зохион байгуулалттай гэмт хэргийн төрөл, бүтэц, шинж, тэмцэж арга хэлбэр, цаашдын чиг хандлагын талаар холбогдох судалгаа шинжилгээг хийн ажиллаж байна.

НАХЯ-ны Цэргийн тусгай дунд сургууль 1982 онд дээд сургууль болон өргөжихөд тус тэнхим нь “Тусгай албаны тэнхим” нэртэйгээр анх үүсэн байгуулагдсан бөгөөд тэнхимийн нэр 7 удаа шинэчлэгдэн өөрчлөгдөж одоо Цагдаагийн эрх зүйн тэнхим нэртэйгээр үйл ажиллагаа явуулж байна.
Тэнхимийн эрдэмтэн, судлаачид:

            Сургалтын ажлын чиглэлээр: Манай тэнхим нь “Цагдаагийн эрх зүй”, “Мэргэжлийн удиртгал”, “Нийтийн хэв журам хамгаалах үйл ажиллагаа”, “Нийтийн хэв журам хамгаалах үйл ажиллагааны тактик”, “Олон нийтийн аюулгүй байдлыг хангах үйл ажиллагаа”, “Зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагаа”, “Зөрчлийг нотлох ажиллагаа”, “Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх үйл ажиллагаа”, “Байгал хамгаалах журмын эсрэг зөрчилтэй тэмцэх үйл ажиллагаа”, “Хүүхэд ба цагдаагийн ажил”, “Гадаадын иргэнтэй холбогдох зөрчлийг шалгах ажиллагаа” хичээлүүдийг бакалавр, магистр, удирдлагын сургалтын түвшинд зохион байгуулдаг бөгөөд төрийн тусгай чиг үүрэг бүхий байгууллагууд болон бусад байгууллагуудтай хамтран шинээр батлагдсан хууль тогтоомжийг сурталчилан таниулах чиглэлээр танхимын болон онлайн сургалтуудыг зохион байгуулж байна.
Тэнхимийн материаллаг бааз дээр тулгуурлан 2015 онд “Цагдаа судлалын профессорын судалгааны баг”-ийг байгуулсан бөгөөд судалгааны баг нь Монгол Улсын гавъяат хуульч 2, хууль зүйн шинжлэх ухааны доктор 1, хууль зүйн доктор 6, хууль зүйн магистр гэсэн бүрэлдэхүүнтэйгээр үйл ажиллагаа явуулж байна.
 

Тэнхимийн эрхэм зорилго
Монгол Улсын үндэсний аюулгүй байдал, язгуур эрх ашгийг үнэнч шударгаар хамгаалахад бэлэн мэргэжлийн болон өндөр боловсрол, мэдлэгтэй, төрийн тусгай албаны шилмэл бүрэлдэхүүнийг бэлтгэх, хууль сахиулах салбарын эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлыг чанарын өндөр түвшинд гүйцэтгэхэд оршино.
Дотоод хэргийн их сургуулийн Цагдаагийн сургуулийн Гүйцэтгэх ажлын тэнхимийн хамт олон нь Дотоод хэргийн их сургуулийн дэвшүүлсэн зорилтын хүрээнд сургалтын бааз суурийг бэхжүүлэх, сургалтын орчныг сайжруулах, оюутан сонсогчдын мэдлэг боловсролыг дээшлүүлэх, тагнах үйл ажиллагааны эрх зүйг төлөвшүүлэхэд гол анхаарлаа чиглүүлэн ажиллаж байна.
 
Түүхэн замнал
 Цагдаагийн байгууллагад 1934 онд  гүйцэтгэх алба үүсч, эрүүгийн эрэн сурвалжлах тасаг байгуулагдсан цаг үеэс гүйцэтгэх албыг мэргэжлийн боловсон хүчнээр хангах, бэхжүүлэх зорилгоор ахлах болон дунд тушаалын гүйцэтгэх ажилтнуудыг богино хугацаагаар сургаж бэлтгэх Гүйцэтгэх ажлын сургууль байгуулагдсанаар Цагдаагийн сургуулийн Эрүүгийн тагнуулын тэнхимийн үйл ажиллагааны түүхийн алтан хуудас эхэлсэн юм. НАХЯ-ыг 1990 онд татан буулгасантай холбоотойгоор ЦЕГ-ын харьяанд НАХЯ-ны дээд сургуулийг Цагдаагийн дээд сургууль гэж өөрчлөхөд Цагдаагийн дээд сургуулийн “Хуулийн тусгай тэнхим”, 1992-1995 онд  “Цагдаагийн албаны”, 1995-1998 онд “Эрүүгийн цагдаагийн албаны”, 1998-2014 онд “Гүйцэтгэх ажлын”, 2014 оны 10-р сараас “Эрүүгийн тагнуулын тэнхим” гэж нэр нь өөрчлөгдөн тэнхимийн эрхлэгчээр 1982-1985 онд дэд хурандаа Д.Тархаашин, 1985-1992 онд хууль зүйн ухааны дэд доктор, хурандаа Р.Ёндондэмбэрэл, 1992-2000 онд цагдаагийн хурандаа Х.Доржпалам, 2000-2001 онд цагдаагийн хурандаа Ч.Сангарагчаа, 2001-2011 онд хууль зүйн ухааны доктор, цагдаагийн хурандаа З.Төрмандах, 2011-2012 онд докторант, цагдаагийн дэд хурандаа М.Отгонбаяр, 2012-2014 онд цагдаагийн хурандаа О.Зоригоо, 2014-2020 онд доктор /Ph.D/, дэд профессор, цагдаагийн хурандаа Д.Мягмарцэрэн нар томилогдон ажиллаж байжээ. 2020 оны 6 дугаар сараас цагдаагийн хурандаа Ү.Хосбаяр томилогдон ажиллаж байна.
Тус их сургуулийн бүтэц зохион байгуулалт өөрчлөгдсөн цаг хугацаанд тус тэнхимийн бүтцээс өнөөгийн Эрүүгийн ба Эрүүгийн байцаан шийтгэх эрх зүй, Салбар эрх зүйн, Төр эрх зүйн онолын буюу Үндсэн хуулийн эрх зүйн, Шүүхийн шийдвэр биелүүлэх ажиллагааны тэнхимүүд салбарлан гарсан нь манай тэнхимийн түүхийн хуудасны нэгэн бахархал юм.
 
Үйл ажиллагааны чиглэл
Тус тэнхим нь Цагдаагийн сургуулийн 3, 4-р дамжаа, 1+1 дамжаа, эчнээ 3, 4, 5-р дамжааны сонсогчдод “Тагнах үйл ажиллагааны эрх зүй”, “Тагнах үйл ажиллагааны тактик-2, 3, 4”, “Гэмт хэргийн таамаглал”, “Шуурхай эрэн сурвалжлах ажиллагаа” хичээлээр тагнах үйл ажиллагааны эрх зүйн шинжлэх ухааны онолын мэдлэг, эрүүгийн гэмт хэргийг илрүүлэх, урьдчилан сэргийлэх, таслан зогсоох тактик арга зүй, ур чадвар олгох сургалтыг зохион байгуулж байгаа бөгөөд кино материал ашиглан тодорхой сэдвийг батжуулж суралцагчдын бүтээлч сэтгэлгээг хөгжүүлэх, чадвар дадал олгох чиглэлээр ажиллаж байна.
Цагдаагийн ерөнхий газар, Цагдаагийн ерөнхий газрын Тусгай газраас Гүйцэтгэх ажлын тэнхимд Ipad, Dell LED Дэлгэц, Зөөврийн компьютер, Ухаалаг индэр, Цаас устгагч, Dell маркийн Компьютер зэрэг техник хэрэгслийг хандивлан, дэмжлэг туслалцаа үзүүлэн хамтран ажиллаж байна.
2019-2020 оны хичээлийн жилд Хүндэт чекист, цагдаагийн хурандаа Ц.Жамъянсэнгээ агсаны дурсгалыг мөнхжүүлэх буланг тохижуулсан. Мөн тус тэнхимийн 204 тоот хичээлийн танхимд засвар хийж, тохижуулсан.
 
Тэнхимийн бүрэлдэхүүн

Тус тэнхимийн эрхлэгчээр докторант, цагдаагийн дэд хурандаа Ү.Хосбаяр, дэд профессороор докторант, цагдаагийн дэд хурандаа Ц.Ялалт, ахлах багшаар доктор, дэд профессор, цагдаагийн хурандаа Д.Мягмарцэрэн, магистр, цагдаагийн дэд хурандаа Х.Батбаяр, багшаар докторант, цагдаагийн дэд хурандаа И.Баатархүү, нууцын номын санчаар цагдаагийн ахлах ахлагч Л.Энхтуяа нар ажиллаж байна.
 
 Хүндэт чекист, цагдаагийн хурандаа Ц.Жамъянсэнгээ агсаны нэрэмжит “Мөрдөгч” клуб
 2009 онд Цагдаагийн академийн Гүйцэтгэх ажлын тэнхимийн дэргэд Хүндэт чекист, цагдаагийн хурандаа Ц.Жамъянсэнгээгийн нэрэмжит “Мөрдөгч” клуб байгуулагдсан. Тус клуб нь Цагдаагийн сургуулийн 3-р дамжааны сонсогчдоос клубын батлагдсан дүрмийн дагуу 3 үе шаттайгаар шалгаруулалт зохион байгуулан гишүүнээр элсүүлэн “Мөрдөгч” энгэрийн тэмдэг олгож, “Тагнах үйл ажиллагааны эрх зүй, тактик” хичээлээр гүнзгийрүүлсэн сургалтыг зохион байгуулан төгсөгчдөд сургалтанд хамрагдсан сертификат олгодог юм. Тус “Мөрдөгч” клубын төгсөгчдөөс Эрүүгийн цагдаагийн албанд амжилттай ажиллаж байна.

Хүндэт чекист, цагдаагийн хурандаа Ц.Жамъянсэнгээ агсаны гэр бүлийн гишүүд 2008 оноос хойш Гүйцэтгэх ажлын тэнхимтэй хамтран ажиллаж байна.
“Мөрдөгч” клубын сонсогчдоос жил бүр амжилттай суралцаж байгаа 2 сонсогчийг “Ц.Жамъяасэнгээ сан”-ийн тэтгэлэг олгодог уламжлалтай.
Тус клубын хичээлийн жилийн нээлтийн үйл ажиллагааг жил бүр уламжлал ёсоор тэмдэглэдэг бөгөөд энэ үйл ажиллагаанд ДХИС-ийн захирал, доктор /Ph.D/, профессор, хошууч генерал Ш.Лхачинжав, Цагдаагийн сургуулийн захирал, доктор /Ph.D/, профессор, цагдаагийн хурандаа Б.Болдбаатар, ЦЕГ-ын тэргүүн дэд дарга, цагдаагийн хурандаа Р.Отгонжаргал, Мөрдөн байцаах албаны дарга, цагдаагийн хурандаа Д.Отгонжаргал, Хар тамхитай тэмцэх газрын дарга, цагдаагийн хурандаа Ж.Эрдэнэболд, Ц.Жамъянсэнгээ агсаны гэр бүл, үр хүүхдүүд, хамт ажиллаж байсан ахмад ажилтнууд болон тус клубт шинээр элссэн сонсогч, оюутнууд оролцдог.
 

ТЭНХИМИЙН ЗОРИЛГО:
Гэмт хэрэгтэй тэмцэх, хууль сахиулах үйл ажиллагааг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй төлөвлөж хэрэгжүүлэх чадвартай, эрүүгийн эрх зүйн онол, практикийн өндөр мэдлэг, бүтээлч сэтгэлгээ, гүйцэтгэлийн сахилга бат, ёс зүйтэй мэргэшсэн албан хаагч бэлтгэхэд оршино.
 
ТҮҮХЭН ЗАМНАЛ:
- Цагдаагийн сургуулийн “Эрүүгийн эрх зүй, криминологийн тэнхим”-ийн анхны суурь       1974 онд Цэргийн тусгай дунд сургуулийг хорооны эрхтэйгээр байгуулагдахад Хуулийн кафедр ажиллах болсноор тавигдсан бөгөөд:
- 1982 онд НАХЯ-ны Цэргийн дээд сургууль болгон өргөтгөхөд “Тусгай албаны тэнхим”,  
- ЦЕГ-ын даргын 1994 оны 45 дугаар тушаалаар Цагдаагийн дээд сургуулийн “Мөрдөн байцаах албаны тэнхим”,
- Засгийн газрын 2000 оны 02 дугаар сарын 02-ны өдрийн 17 дугаар тогтоолоор Цагдаагийн академи байгуулагдахад  “Эрүүгийн эрх зүй ба Эрүүгийн байцаан шийтгэх эрх зүйн тэнхим”,
- ЦЕГ-ын даргын 2003 оны 4 дүгээр сарын 05-ны өдрийн тушаалаар ”Эрүүгийн  ба Эрүүгийн байцаан шийтгэх эрх зүйн тэнхим”,
- ЦЕГ-ын даргын 2007 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн 20 дугаар тушаалаар “Эрүүгийн эрх зүйн тэнхим”,
- ЦЕГ-ын даргын 2008 оны 11 дүгээр сарын 24-ний өдрийн 568 дугаар тушаалаар “Эрүүгийн эрх зүй, криминологийн тэнхим”,
- Засгийн газрын 2011 оны 07 дугаар сарын 06-ны өдрийн 229 дүгээр тогтоолоор Дотоод хэргийн их сургуулийн “Эрүүгийн эрх зүйн тэнхим”,
- 2014 оны 10 дугаар сард Хууль зүйн сайдын тушаалаар Хууль сахиулахын их сургуулийн Цагдаагийн сургуулийн “Эрүүгийн эрх зүй, криминологийн тэнхим”,
- Хууль сахиулахын их сургуулийн захирлын 2016 оны 5 дугаар сарын 10-ны өдрийн Б/224 дугаар тушаалаар Эрүүгийн эрх зүй, криминологийн тэнхим, Мөрдөх ажиллагааны онол тактикийн тэнхимүүдийг нэгтгэн Цагдаагийн сургуулийн Мөрдөх албаны тэнхим,
- Хууль сахиулахын их сургуулийн захирлын 2017 оны 12 дугаар сарын 12-ны өдрийн Б/682 дугаар тушаалаар Цагдаагийн сургуулийн “Эрүүгийн эрх зүй, криминологийн тэнхим” нэртэйгээр  байгуулагдан одоог хүртэл үйл ажиллагаагаа явуулж байна.
 
ТЭНХИМИЙН ЭРХЛЭГЧ НАР 2011-2020 ОН
- 2008.07.17-ны өдрөөс 2011.12.12-ны өдөр хүртэл Эрүүгийн эрх зүйн тэнхим, Эрүүгийн эрх зүй, криминологийн тэнхимийн эрхлэгчээр доктор (Ph.D), дэд профессор, цагдаагийн хурандаа Г.Гантөмөр,
- 2011.12.12-ны өдрөөс 2012.02.19-ний өдөр хүртэл тэнхимийн эрхлэгчийн албан тушаалын орон тоо сул байсан.
- 2012.02.19-ний өдрөөс 2014.11.26-ны өдөр хүртэл Эрүүгийн эрх зүйн тэнхим, Эрүүгийн эрх зүй, криминологийн тэнхимийн эрхлэгчээр доктор (Ph.D), цагдаагийн хурандаа Д.Мягмарцэрэн,
- 2014.11.26-ны өдрөөс 2016.05.02-ны өдөр хүртэл Эрүүгийн эрх зүй, криминологийн тэнхимийн эрхлэгчээр цагдаагийн дэд хурандаа О.Амарсайхан,
- 2015.05.02-ны өдрөөс 2017.12.12-ны өдөр хүртэл Мөрдөх албаны тэнхимийн эрхлэгчээр цагдаагийн хурандаа Б.Эрдэнэбат “Цагдаагийн сургуулийн бүтэц, орон тоог шинэчлэн батлах тухай” Хууль сахиулахын их сургуулийн 2016 оны 5 дугаар сарын 02-ны өдрийн тушаалаар Цагдаагийн сургуулийн бүтцэд Эрүүгийн эрх зүй, криминологийн тэнхим, Мөрдөх ажиллагааны онол, тактикийн тэнхимийг нэгтгэн Мөрдөх албаны тэнхимийг байгуулсан”,
- 2017.12.12-ны өдрөөс2020.11.10-ны өдөр хүртэл Эрүүгийн эрх зүй, криминологийн тэнхимийн эрхлэгчээр доктор (Ph.D), дэд профессор, цагдаагийн хошууч Б.Энхболд /Хууль сахиулахын их сургуулийн захирлын 2017 оны 12 дугаар сарын 12-ны өдрийн Б/682 дугаар тушаалаар Цагдаагийн сургуулийн бүтцэд “Эрүүгийн эрх зүй, криминологийн тэнхим”-ийг шинээр байгуулсан/
-2021 оны 1 дүгээр сараас эхлэн Эрүүгийн эрх зүй, криминологийн тэнхимийн эрхлэгчээр доктор (Ph.D), дэд профессор, цагдаагийн хурандаа Ж.Мөнхболд ажиллаж байна.
 
БИДНИЙ БАХАРХАЛ:                     
Эрүүгийн эрх зүй, криминологийн тэнхимд Монгол Улсын гавьяат хуульч, хууль зүйн шинжлэх ухааны доктор (Sc.D), профессор, цагдаагийн хурандаа С.Жанцан, хууль зүйн шинжлэх ухааны доктор (Sc.D), профессор, цагдаагийн хурандаа Ж.Болдбаатар, доктор (Ph.D), профессор, цагдаагийн хурандаа Д.Зүмбэрэллхам, бригадын генерал, доктор (Ph.D) Ц.Амгаланбаяр, доктор (Ph.D), профессор, цагдаагийн хурандаа Г.Гантөмөр, доктор (Ph.D), дэд профессор, цагдаагийн хурандаа Д.Адъяабазар, доктор (Ph.D), цагдаагийн хурандаа Д.Мягмарцэрэн, доктор (Ph.D), профессор, цагдаагийн хурандаа Т.Оюунчимэг, Б.Батзориг нарын зэрэг тэргүүлэх эрдэмтэд ажиллаж байсан нь бидний бахархал, нэр хүнд юм. 
 
ТЭНХИМИЙН БҮРЭЛДЭХҮҮН:

 
Цагдаагийн сургуулийн Эрүүгийн эрх зүй, криминологийн тэнхим нь бакалавр, магистр, докторын сургалтад эрүүгийн эрх зүй, криминологийн шинжлэх ухааны салбарт хамаарах 10 гаруй төрлийн хичээл заадаг.
Тэнхимийн багш нар шүүх эрх мэдлийн болон хууль зүйн салбарын шинэчлэлд идэвхтэй оролцож Мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодисын хууль бус эргэлттэй тэмцэх тухай, Эрүүгийн хууль, Зөрчлийн тухай хууль, Гэмт хэрэг, зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хууль, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хууль, Цагдаагийн албаны тухай, Дотоодын цэргийн тухай, Хог хаягдлын тухай зэрэг хуулийн төсөлд ажлын хэсгийн гишүүнээр болон үндэсний зөвлөх статустайгаар оролцож ирсэн.
 
Багш нарын бүтээлээс:
Тэнхимийн багш нар 200 гаруй үндсэн сурах бичиг, гарын авлага, нэг сэдэвт бүтээл бичиж, нийтийн хүртээл болгосноос үндэсний хэмжээний их, дээд сургуулийн профессор багш, суралцагч, практик байгууллагын албан хаагчдын хэрэгцээ, шаардлагад нийцсэн бүтээл цөөнгүй. Тухайлбал: Монгол Улсын гавьяат хуульч, хууль зүйн шинжлэх ухааны доктор (Sc.D), профессор, цагдаагийн хурандаа С.Жанцангийн “Монгол Улсын эрүүгийн эрх зүй /схемчилсэн тайлбар, зүйлчлэлийн асуудал/”, “Монгол Улсын эрүүгийн эрх зүйн онол” /Гэмт хэргийн тухай сургааль/, “Монгол Улсын эрүүгийн эрх зүйн онол” /Ялын тухай сургааль/, “Хууль зүйн сэтгэл судлал”, хууль зүйн шинжлэх ухааны доктор (Sc.D), профессор, цагдаагийн хурандаа Ж.Болдбаатарын “Эрүүгийн эрх зүйн тулгуур ойлголтууд”, “Криминалистикийн тактик”, “Эрүүгийн эрх зүй: ерөнхий ба анги”, доктор (Ph.D), профессор, цагдаагийн хурандаа Г.Гантөмөрийн “Гэмт хэргийн бүрэлдэхүүний ерөнхий онол”, доктор (Ph.D), дэд профессор, цагдаагийн хурандаа Д.Адъяабазарын “Монгол Улсын 1921 оноос хойшхи эрүүгийн хууль тогтоомжийн хөгжилт”, “Эрүүгийн эрх зүйн практикум”, доктор (Ph.D), профессор, цагдаагийн хурандаа Т.Оюунчимэгийн “Криминалистикийн тактик”, Б.Батзоригийн “Гэмт хэргийн нотолгооны онол”, доктор (Ph.D), дэд профессор, цагдаагийн хошууч Б.Энхболд, цагдаагийн дэд хурандаа С.Гантулга нарын “Эрүүгийн эрх зүйн тусгай анги” сурах бичиг,  доктор (Ph.D), профессор, цагдаагийн хурандаа Г.Гантөмөр, доктор (Ph.D), дэд профессор, цагдаагийн хошууч Б.Энхболд, доктор (Ph.D), дэд профессор, цагдаагийн дэд хурандаа С.Гантулга, доктор (Ph.D), цагдаагийн дэд хурандаа Л.Бат-Очир, докторант   Ж.Төгс-Очир нарын “Эрүүгийн эрх зүйн ерөнхий анги” сурах бичиг, зэрэг бүтээлийг дурдаж болно.

 “Гэмт явдалтай тэмцэх асуудал” онол, арга зүйн сэтгүүл:

Дотоод хэргийн их сургуулийн Цагдаагийн сургуулийн Эрүүгийн эрх зүй, криминологийн тэнхим, Монголын Криминологчдын холбоо хамтран “Гэмт явдалтай тэмцэх асуудал” онол, арга зүйн сэтгүүлийг улирал тутам эрхлэн гаргадаг. Тус сэтгүүл нь эрдэм шинжилгээний ажилд багц цаг тооцох бүтээлийг нийтлэх эрх бүхий улсын хэмжээний цөөн сэтгүүлийн нэг бөгөөд 19 дэх жилдээ нийт 72 дугаарыг нийтийн хүртээл болгосон, хууль зүйн салбарын ууган, хамгийн олон жил тасралтгүй хэвлэгдсэн,  өндөр хянан магадлагаа бүхий олон нийтэд танигдсан онол, арга зүйн сэтгүүл юм.
           

ДХИС болон Цагдаагийн сургуулийн эрхэм зорилгын хүрээнд  сонсогч, суралцагчдын  сурч боловсрох, өөрийгөө хөгжүүлэх, чөлөөт цагийг зөв боловсон өнгөрүүлэхэд дэмжлэг үзүүлж, онолын мэдлэгээ практикт хэрэглэх чадвар эзэмшүүлж, ёс зүйтэй иргэн бие хүн төлөвшүүлэхэд оршино.
“Гэмт явдал судлал” клуб нь анх 2000 онд тэнхимийн профессор багш нарын санаачлагаар суралцагчдын чөлөөт цагийг зөв боловсон өнгөрүүлэх, тэдгээрийн сургалт, эрдэм шинжилгээний ажилд дэмжлэг үзүүлж, тодорхой төрлийн гэмт хэргийн шалтгаан, нөхцөлийг бие даан болон багаар судлах чадвар эзэмшүүлэх зорилготойгоор  байгуулсан бөгөөд 19 дэх жилдээ тасралтгүй үйл ажиллагаагаа явуулж буй Их сургуулийн ууган клубын нэг юм.
Тус клуб нь 2020-2021 оны хичээлийн жилд тэргүүн 1, дэд тэргүүн 1, гишүүн                 56 гэсэн орон тоотойгоор тэнхимийн профессор багш нарын удирдлаган дор сургалт, эрдэм шинжилгээ болон бусад үйл ажиллагаа гэсэн гурван чиглэлээр “Чандмань” танхимд үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Манай клуб нь хүний эрхийн олон улсын төрийн бус байгууллагуудтай  хамтран ажиллаж цар хүрээгээ нэмэгдүүлсээр байгаа билээ.
Бид  “Нээлттэй нийгэм форум”,”Эмнести интершенл” ТББ-уудтай 2 дахь жилдээ хамтран ажиллаж байна.

    

Сургалтын орчин:
Тэнхимийн дэргэдэх “Хүн худалдаалах гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх арга зүйн танхим”, Эрүүгийн эрх зүйн сургалтын танхим, Чандмань танхимын ашиглалтыг хариуцан, сургалт явуулах бэлтгэл ажлыг тогтмол хангаж ажиллаж байна.
 
Хүн худалдаалах гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх арга зүйн танхим: 

Чандмань танхим: